Autorijden en dementie: vrijheid, veiligheid en gemoedsrust

De moeilijke vraag

Voor veel mensen staat autorijden gelijk aan vrijheid en zelfstandigheid. Het betekent zelf de regie houden: boodschappen doen wanneer het uitkomt, een bezoekje brengen aan vrienden of simpelweg genieten van een ritje in de auto. Wanneer dementie in beeld komt, verandert dit echter. Dan komt vroeg of laat de vraag op: is autorijden nog wel veilig?

Voor u als zoon, dochter of partner kan dit een pijnlijk dilemma zijn. U wilt uw vader of moeder hun zelfstandigheid gunnen, maar u maakt zich ook zorgen om hun veiligheid (en die van anderen op de weg).

Wat maakt autorijden met dementie zo lastig?

Bij dementie nemen bepaalde vaardigheden langzaam af. Denk aan overzicht houden in druk verkeer, snel reageren op onverwachte situaties of het onthouden van routes die ooit zo vertrouwd waren. Uw vader of moeder kan zelf denken dat het nog prima gaat, maar in de praktijk kan dat anders zijn. Juist dit verschil maakt het gesprek over stoppen met rijden zo moeilijk.

Wat betekent dit voor de verzekering?

Misschien vraagt u zich af: wat als mijn vader of moeder een ongeluk veroorzaakt? Dit is een belangrijke zorg.

Autoverzekeraars verwachten dat gezondheidsproblemen die invloed hebben op veilig rijden worden gemeld. Als iemand met dementie tóch blijft rijden zonder dit bij het CBR en de verzekeraar aan te geven, kan dat grote gevolgen hebben. Bij een ongeluk kan de verzekering besluiten niet uit te keren. Dat kan leiden tot hoge kosten en veel verdriet.

Hoewel het lastig is om dit bespreekbaar te maken, geeft het doorlopen van de officiële procedure bij het CBR duidelijkheid én bescherming. U weet dan zeker dat alles goed geregeld is (voor uw naaste én voor andere weggebruikers).

Hoe gaat dat bij het CBR?

Wanneer dementie is vastgesteld, kan het CBR beoordelen of autorijden nog verantwoord is. Dat gebeurt met een medische keuring en soms een rijtest. In sommige gevallen mag iemand nog een tijdje rijden, vaak onder voorwaarden en voor een beperkte periode. Maar na verloop van tijd is stoppen onvermijdelijk.

Het goede nieuws is: deze route geeft rust. U hoeft als zoon of dochter niet zelf te bepalen of het nog kan, maar laat de beslissing over aan onafhankelijke professionals.

Het gesprek aangaan

Een gesprek over stoppen met autorijden is emotioneel. Uw vader of moeder kan het gevoel hebben een deel van hun vrijheid te verliezen. Dat is begrijpelijk. Toch helpt het om dit thema tijdig en rustig te bespreken.

Enkele tips:

• Kies een goed moment (begin erover tijdens een rustige dag, niet vlak na een spannende gebeurtenis).
• Leg de nadruk op veiligheid (maak duidelijk dat het gaat om hun welzijn én dat van anderen).
• Schakel een professional in (soms helpt het als een huisarts of specialist uitlegt waarom rijden niet langer verstandig is).
• Bied alternatieven aan (laat zien dat er andere manieren zijn om mobiel te blijven).

Wat zijn de alternatieven?

Stoppen met autorijden betekent niet dat iemand huisgebonden raakt. Er zijn in Nederland veel mogelijkheden om mobiel te blijven, zoals:

• Wmo-vervoer via de gemeente (regiotaxi of deeltaxi).
• Valys voor langere afstanden (speciaal voor mensen met een mobiliteitsbeperking).
• ANWB AutoMaatje (vrijwilligers vervoeren buurtgenoten tegen een kleine vergoeding).
• Samen rijden met familie of vrienden (eventueel volgens een vast schema).
• De fiets, e-bike of scootmobiel (afhankelijk van de situatie).

Nieuwe kansen door samen reizen

Deze oplossingen kunnen helpen om het verlies van de auto wat minder zwaar te maken. Sterker nog: het kan soms zelfs nieuwe kansen bieden. Waar autorijden vaak een individuele bezigheid is, zorgen alternatieven er juist voor dat er méér contact ontstaat. Een ritje met de regiotaxi of AutoMaatje kan leiden tot een gezellig praatje onderweg. Samen rijden met familie of buren geeft vaak een gevoel van verbondenheid en kan uitmonden in kleine, waardevolle momenten van samenzijn.

Zo kan stoppen met autorijden (hoe moeilijk ook) onverwacht ook positieve kanten hebben. Het betekent niet alleen afscheid nemen van iets, maar ook ruimte maken voor nieuwe vormen van contact en verbondenheid.

Voor u als mantelzorger

Als zoon, dochter of partner kan het zwaar voelen om dit gesprek te voeren en de praktische stappen te regelen. Weet dat u er niet alleen voor staat. Praat erover met andere familieleden, of vraag een casemanager dementie of huisarts om mee te denken.

Tot slot

Autorijden loslaten is een ingrijpend moment in het leven met dementie. Toch kan het, wanneer dit tijdig en zorgvuldig wordt besproken, veel rust brengen (voor uw vader of moeder, maar ook voor uzelf).

Bij Martha Flora weten we dat dit soort keuzes zwaar kunnen wegen. Wij ondersteunen families in elke fase van dit proces, met zorg die niet alleen aandacht heeft voor veiligheid, maar ook voor het behoud van eigenwaarde en kwaliteit van leven.